1980-ci ildə ABŞ-ın İndiana ştatındakı Fort Harrison bazasında maliyyə idarəetməsi üzrə təlimdə iştirak edən türkiyəli maliyyə üsteğmeni (baş leytenant) Oğuz Toprak təsadüfən oxuduğu bir məqalədən böyük qürur hissi yaşadığını paylaşır. ABŞ Silahlı Qüvvələrinin dünyadakı bazalarında nəşr edilən məşhur “Stars and Stripes” qəzetində 31 iyul tarixində dərc olunan məqalə, Mustafa Kamal Atatürkün həyatına, hərbi nailiyyətlərinə, islahatlarına və liderlik xüsusiyyətlərinə həsr olunmuşdu.
Atatürk: Dünya liderlərinin simvolik birləşməsi
Məqalənin sonunda Atatürk haqqında verilən nəticə Oğuz Toprağın hisslərini bir daha coşdurmuşdu. Məqalə müəllifi Atatürkü belə qiymətləndirirdi:
“Modern Türkiyə Cümhuriyyətinin qurucusu və ilk prezidenti Mustafa Kamal Atatürk, bizim liderlərimizdən Corc Vaşinqton, Avraam Linkoln, Franklin Ruzvelt və Con Kennedini birləşdirən bir gücə sahibdir. Hətta bu birləşmədən də daha çox şey ifadə edir.”
Bu sözlər, yalnız Türkiyə üçün deyil, həm də dünya miqyasında Atatürkün necə böyük bir lider olaraq qəbul edildiyini göstərir. Bu məqalə ABŞ-da və dünyanın müxtəlif yerlərindəki hərbi bazalarda minlərlə hərbi və mülki şəxs tərəfindən oxunmuşdu.
Atatürkün təsiri və dünya liderlərinin fikirləri
Oğuz Toprak bu məqaləni oxuyarkən duyduğu fəxarət hissini təsvir edərək, ertəsi gün bazadakı hərbi dərslərinə daha fərqli bir ruh yüksəkliyi ilə getdiyini bildirir. “Daha dik dururdum, daha qürurlu idim,” deyə qeyd edir. Hətta onun bu dəyişən davranışı ətrafdakı hərbi personal tərəfindən də hiss olunmuşdu.
Atatürkün dünya miqyasında təsiri yalnız bu məqalə ilə məhdudlaşmır. Modern Hindistanın lideri və azadlıq mübarizəsinin simvolu Mahatma Qandi də Atatürk haqqında belə söyləmişdi:
“Mustafa Kamal Atatürk Türk müstəqillik və azadlıq savaşını aparmazdan əvvəl, Tanrının ingilis olduğunu düşünürdük.”
Tarixin ən böyük liderlərindən biri
Atatürk haqqında dünya miqyasında yazılan bu cür məqalələr onun nə qədər universal bir lider olduğunu göstərir. Türk xalqı üçün olduğu kimi, dünya xalqları üçün də Atatürk azadlıq, müstəqillik və modernizmin simvolu olaraq yadda qalır. Oğuz Toprakın xatirələri də bir daha göstərir ki, Atatürkün irsi yalnız Türkiyədə deyil, dünyada da böyük rəğbət və hörmətlə xatırlanır. Azərbaycanda isə Mustafa Kamal Atatürkə daha böyük sevgi və pərəstiş var.
Subyekt.az olaraq bu tarixi xatirəni paylaşır və Atatürkün insanlığa verdiyi töhfələri bir daha diqqətinizə çatdırırıq.